Με τον όρο «κρυμμένη πείνα» (hidden hunger) περιγράφεται η έλλειψη απαραίτητων μικροθρεπτικών συστατικών (βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων) από τον οργανισμό, ακόμα και όταν η πρόσληψη θερμίδων είναι επαρκής ή και αυξημένη. Μπορεί εμφανισιακά κάποιος να φαίνεται υγιής, φυσιολογικού βάρους ή υπέρβαρος, αλλά να παρουσιάζει σοβαρές ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού του (World Health Organization [WHO], 2020; Ruel-Bergeron et al., 2015).
Η «κρυμμένη πείνα», που οφείλεται στην ανεπάρκεια των μικροθρεπτικών συστατικών, δεν προκαλεί πείνα, όπως την ξέρουμε. Μπορεί να μην την αισθάνεστε στην κοιλιά σας, αλλά χτυπάει στον πυρήνα της υγείας και της ζωτικότητάς σας.
Kul C. Gautam, πρώην αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής της UNICEF (UNICEF, 2007)
Η κρυμμένη πείνα δεν είναι πρόβλημα μόνο των αναπτυσσόμενων χωρών. Αντιθέτως, σε ανεπτυγμένες κοινωνίες παρατηρείται αύξηση του φαινομένου λόγω:
· των ανθυγιεινών διατροφικών συνηθειών (διατροφή πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα, κορεσμένα λιπαρά και ζάχαρη) (Monteiro et al., 2018)
· των απαιτητικών ρυθμών της καθημερινότητας, που οδηγούν σε πρόχειρες και βιομηχανικά επεξεργασμένες διατροφικές επιλογές (FAO, 2013)
· των αυξημένων αναγκών σε μικροθρεπτικά συστατικά λόγω του χρόνιου άγχους και του στρες (WHO, 2020)
· των μαζικών καλλιεργειών που έχουν οδηγήσει στην παραγωγή τροφής με χαμηλή θρεπτική αξία και περίσσεια «κενών» θερμίδων (FAO, 2013)
Συνέπειες της κρυμμένης πείνας
Η έλλειψη μικροθρεπτικών συστατικών μπορεί να παραμείνει σιωπηλή για πολλά χρόνια, επιφέροντας όμως σοβαρές συνέπειες όπως:
· διαταραχή της φυσιολογικής λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος
· αυξημένη ευπάθεια σε λοιμώξεις
· μεταβολικές διαταραχές και νοσήματα
· χρόνια κόπωση
· αδυναμία στη συγκέντρωση
· αναπτυξιακά προβλήματα σε παιδιά
(Black et al., 2013), Allen, 2001; WHO, 2020)
Αποκατάσταση θρέψης
Η αποκατάσταση των ελλείψεων του οργανισμού σε μικροθρεπτικά συστατικά απαιτεί ολιστική προσέγγιση:
1. Διατροφική εκπαίδευση
Η ενημέρωση του κοινού για τη σημασία της διατροφής είναι ιδιαίτερα σημαντική. Τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, τα προϊόντα ολικής άλεσης και τα ψάρια πρέπει να αποτελούν τη βάση της καθημερινής διατροφής (Harvard T.H. Chan School of Public Health, 2021).
2. Εμπλουτισμένα τρόφιμα
Η βιομηχανία τροφίμων έχει σημαντικό ρόλο μέσω της ενίσχυσης βασικών προϊόντων διατροφής, όπως τα άλευρα, τα γαλακτοκομικά και το αλάτι με βιταμίνες και μέταλλα (WHO & FAO, 2006).
3. Αγροδιατροφική πολιτική
Η υποστήριξη της βιώσιμης γεωργίας και της καλλιέργειας τροφών υψηλής διατροφικής αξίας συμβάλλει σημαντικά στην πρόληψη των ελλείψεων θρέψης (FAO, 2013; GAIN, 2021).
4. Συμπληρώματα διατροφής
Σε περιπτώσεις εντοπισμένων ελλείψεων σε μικροθρεπτικά συστατικά και σύμφωνα με την καθοδήγηση του επιστήμονα υγείας, τα συμπληρώματα διατροφής είναι η κατάλληλη επιλογή για την αποκατάστασή τους (WHO, 2020).
Η κρυμμένη πείνα είναι μια σιωπηλή διατροφική κρίση, που πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς εμφανή συμπτώματα. Η έγκαιρη αναγνώρισή της και η υιοθέτηση ενός ισορροπημένου και ποιοτικού τρόπου διατροφής είναι τα κλειδιά για την πρόληψη και τη διατήρηση της υγείας τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
Βιβλιογραφία
· Allen, L. H. (2001). Biological mechanisms that might underlie iron’s effects on fetal growth and preterm birth. The Journal of Nutrition, 131(2), 581S–589S. https://doi.org/10.1093/jn/131.2.581S
· Black, R. E., Victora, C. G., Walker, S. P., et al. (2013). Maternal and child undernutrition and overweight in low-income and middle-income countries. The Lancet, 382(9890), 427–451. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(13)60937-X
· FAO. (2013). The State of Food and Agriculture: Food Systems for Better Nutrition. Food and Agriculture Organization of the United Nations. https://www.fao.org/publications/sofa/2013/en/
· GAIN. (2021). Global Alliance for Improved Nutrition. https://www.gainhealth.org
· Harvard T.H. Chan School of Public Health. (2021). The Nutrition Source. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/
· Monteiro, C. A., Cannon, G., Levy, R. B., Moubarac, J.-C., Jaime, P., Martins, A. P., Canella, D., Louzada, M. L., & Parra, D. (2018). Ultra-processed foods: what they are and how to identify them. Public Health Nutrition, 21(1), 36–41. https://doi.org/10.1017/S1368980018003762
· Ruel-Bergeron, J. C., Stevens, G. A., Sugimoto, J. D., Roos, F. F., Ezzati, M., Black, R. E., & Kraemer, K. (2015). Global Update and Trends of Hidden Hunger, 1995–2011: The Hidden Hunger Index. PLOS ONE, 10(12), e0143497. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0143497
· UNICEF. (2007). Statements by Kul C. Gautam, Deputy Executive Director. https://www.unicef.org/media/media_39181.html
· WHO. (2020). Micronutrient deficiencies. World Health Organization. https://www.who.int/health-topics/micronutrients
· WHO & FAO. (2006). Guidelines on food fortification with micronutrients. World Health Organization and Food and Agriculture Organization. https://www.who.int/publications/i/item/9241594012
